lunes, 2 de noviembre de 2009

domingo, 1 de noviembre de 2009

IRLANDA

Terence Mac Swiney, alcalde de Cork


¡Irlanda!



¡Irmanciña dourada

que pasáche-lo mar!

¡Ante a brétema, o tanguido

da campaíña de San Patricio zoando vai!

Carne, sangue, osos celtas!

¡Irlanda! ¡Irlanda irmán!

¡Ten unha nova estrela o noso ceo

e ten uns santos novos noso altar!

Chegóu o teu berro

ós cons de Fisterre que baten o mar

e abréu o teu laio, salouco e ruxido,

as vellas feridas do vello Breogán…

¡xa está cheo de sangue bermello

o cáliz do San Graal!

¡Irmanciña adourada

que pasáche-lo mar!

A lanza gloriosa dos feitos heroicos e os sagros misterios

en alto…afiada…na man!


Este poema foi publicado na 2ª edición do libro Da Terra Asoballada de 1926.

Para Cabanillas e os galeguistas das Irmandades da fala, Irlanda era unha terra irmá de Galicia: situada nun finisterre, xeográficamente similar, cunha lingua propia que foi en parte desprazada por unha lingua allea e cun pobo pobre e fortemente afectado pola emigración. Irlanda era un referente ademais para estes galeguistas porque obtería en 1921 a independencia de Gran Bretaña, e estes homes, fose independencia ou autonomía para Galicia, era o que aspiraban a conseguir de España.


O poema aparece publicado, cremos, por vez primeira, na revista
A Nosa Terra do 1 de febreiro de 1921, e logo en Nós, o 5 de decembro de 1921, dentro dunha homenaxe que se lle fai a Mac Swiney, alcalde de Cork, líder da causa irlandesa, morto a resultas dunha folga de fame nun cárcere onde estaba preso polos ingleses (o 25 de outubro de 1920). Con esta referencia, as alusións, en clave pondaliana, ao mito de Breogán, cobran un novo sentido, e esa nova estrela, eses santos novos e o sangue que enche o Sant Graal, parecen unha homenaxe expresa aos heroes irlandeses en xeral e a Mac Swiney en particular.



domingo, 2 de agosto de 2009

CABANILLAS-CHRISTINA ROSSETTI


Christina Rossetti retratada polo seu irmán

Christina Rossetti (1830-1894) foi unha poeta pre-rafaelista inglesa irmá do pintor Dante Gabriel Rossetti. Cabanillas versionou dous poemas seus, un aparece na 1ª edición de Vento Mareiro (1915), "Costa Arriba" e outro en Versos de alleas terras e de tempos idos, 1955, "Canción". Reproducimos a continuación, os poemas orixinais e as versións ao galego de Cabanillas:


Up-Hill

DOES the road wind up-hill all the way?
Yes, to the very end.
Will the day's journey take the whole long day?
From morn to night, my friend.
But is there for the night a resting-place?
A roof for when the slow dark hours begin.
May not the darkness hide it from my face?
You cannot miss that inn.
Shall I meet other wayfarers at night?
Those who have gone before.
Then must I knock, or call when just in sight?
They will not keep you standing at that door.
Shall I find comfort, travel-sore and weak?
Of labour you shall find the sum.
Will there be beds for me and all who seek?
Yea, beds for all who come.

Costa Arriba

- ¿É sempre costa arriba ese sendeiro?
- Todo el é costa súpera, empinada
- ¿Chegar ó cume leva o día enteiro?
- Dende a aurora ó serán dura a xornada.

-¿Hai garimoso alpendre alá na altura?
-Atoparás pra descansar un niño.
-¿Non me fará perder a noite escura?
- Non, nadia se perdéu nese camiño.

- ¿Qué xentes estarán alí acougadas?
- As que diante de ti foron rubindo.
- ¿Non toparei as portas atrancadas?
- Sí, pro ó chamar contestaranche abrindo.

- ¿Acharei paz ó recadar maltreito?
- Verás que o teu door, calmo, sosega.
- ¿Para min, para todos habrá leito?
- ¡Para todo o que chega!


Song

WHEN I am dead, my dearest,
Sing no sad songs for me:
Plant thou no roses at my head,
Nor shady cypress tree:
Be the green grass above me
With showers and dewdrops wet;
And if thou wilt, remember,
And if thou wilt, forget.
I shall not see the shadows,
I shall not feel the rain;
I shall not hear the nightingale
Sing on, as if in pain;
And dreaming through the twilight
That doth not rise nor set,
Haply I may remember,
And haply may forget.


Canción

Si me ven levar
a morte amiga
non cantes, meu amor,
triste cantiga
nin chantes a carón do meu sartego
o salgueiro chorón:
que me cobra erba mol, erba mollada
polas bágoas da choiva e da orballada,
e , si queres, relémbrame en sosego,
esquéceme si non.

Na espesura das somas sepelido,
sin serán nin abrente, meu oído
dos nosos corazóns -dous reiseñores-
no-escoitará a canción.
Dos soños e ledicias do pasado
nas vagorosas néboas mergullado,
non sei si lembraréi nosos amores...
Cicáis si, cicáis non!
Seica sí, seica non !

Podes escoitar o poema orixinal en inglés en You Tube

"PARA LOS CORRELIGIONARIOS"


Ramón Cabanillas, xantar no Brexo, 1910 aprox.


O 30 de decembro de 1910 envía unha carta desde Cuba (conservada no arquivo da RAG) aos seus amigos cambadeses, co poema, dedicado a eles, "A los correligionarios". Na carta aparecen as fotos recortadas dalgún dos seus amigos ao lado do fragmento do poema que lle dedica. As fotos corresponden ás realizadas por Cabanillas e os seus amigos en dúas comidas na casa de Severino Barreiro, no Brexo.



Xaquín Sánchez Peña


¡San Joaquín que abandonaste
a tu esposa Santa Ana
Jefe de la policía,
descubridor de cobachas:
remedio contra carcomas
que con desenfado llama
a los que roban, ladrones:
y al sinvergüenza,canalla;
mala lengua que a pesar
del defecto de la pata,
cruza sin mojar los pies
el camino de la Granja!



Juán Vidal

¡Mi Juanito, moderado
en política y en palabras:
el compañero más fiel
desde la edad de la infancia
inventor maravilloso.........
de una neurastenia rara,
eternamente dispuesto
a pulsar una guitarra
a cantar un vals moderno
y a darle fin a una jarra!



Antonio Pillado

¡O mi Pillado risueño,
el de la lengua “internacia”,
el de los pesares hondos
de rebeldías sensatas;
novio de la libertad,
enemigo de sotanas;
el que si el vino lo achispa
con chistes nos emborracha;
el que vive por la idea
y esencia republicana,
esperando el santo día,
con el alma hipotecada!



Benito Silva


¡Benito Santo patrono
de la cambadesa hampa,
el violinista más malo
de la era cristiana:
discutidor incansable
de cuestiones matemáticas:
teológicas, lingúisticas,
fosfóricas y espermáticas:
indiferente por gusto,
carlista de circunstancias:
buen bebedor, buen amigo,
admirador de la cama
que a fuerza de estar tumbado
se ha coronado de canas!

............................

¡Cómo sueño con vosotros
en esta tierra cubana!

¡Campana de Fefiñáns,
quén as túas badaladas
no anoitecer melancólico
i o alborear escoitara!

¡Congostras de Santomé,
verediñas da Calzada,
quén vos poudera pisar
anque me enchera de lama!

Virvirichos do sarrido,
xoubas, castañas asadas,
viño novo de Tragove,
pan agre de millablanca,
cachelos, xurés fretidos...
quen por acá vos pillara!

CABANILLAS-RILKE-TWOMBLY



The Rose, Cy Twombly, Gagosian Gallery, London. Homenaxe a Rilke.


Les Roses. Raine María Rilke.


XII
Contre
qui, rose,
avez-vous adopté
ces épines ?
Votre joie trop fine
vous a-t-elle forcée
de devenir cette chose
armée ?
Mais
de qui vous protège
cette arme exagérée ?
Combien d'ennemis vous ai-je
enlevés
qui ne la craignaient point.
Au contraire, d'été en automne,
vous blessez les soins
qu'on vous donne.

¿Contra
quién, rosa,
has adoptado
estas espinas?
¿Tu alegría demasiado fina
te obligó
a transformarte en esta cosa
armada?
Pero,
¿de quién te proteje
esta arma exagerada?
Cuántos enemigos te he
sacado
que no le tenían miedo alguno.
Al contrario, del verano al otoño,
hieres los cuidados
que se te prodigan.


Fragmento de Rosiña Rosa, No Desterro, 1913

¡Denantes de que te embruxe,
fuxe, fuxe
deste príncipe encantado
nos teus castelos de ensono!
¡Anque o corazón anegues
coas roxas bágoas que chores,
fuxe de loucos amores!
¡Non te chegues
ás roseiras!
¡Nos xardíns e nas silveiras
morren recendos e cores
das rosiñas
somentes son duradeiras
as espiñas!

sábado, 1 de agosto de 2009

CAMIÑO ADIANTE...



En setembro de 1910, o noso poeta embarca cara a América, no vapor Dania.

Este é o primeiro poema do seu primeiro libro: "Camiño Adiante", No Desterro, Visións Gallegas, La Habana, Cuba, 1913. Volverá a aparecer en Da Terra Asoballada de 1917 e na 2ª edición deste mesmo libro de 1926.


CAMIÑO ADIANTE…

Camiño adiante, triste sin congoxa,
a frente erguida, o paso ventureiro,
ó lombo un pau e nel cangada a roupa
envolveita nun pano, o pensamento
na chouza en que vivéu seus anos mozos,
o amor á terra en que nacéu no peito,
unha visión de brétema nos ollos
e unha copra nostálxica nos beizos
camiño adiante…adiante… ¡sempre adiante!
alónxase da aldea o bon labrego.
Creente nas virtudes da súa raza,
valente no sufrir, forte, sereo
coa humilde maxestá daqueles reises
relixiosos, pastores e guerreiros
que adouraban a Dios nas altas cumes
da noite no misterio,
tiñan por pazo unha cativa chouza
e o trono ó pé dun vello castiñeiro;
canso de sementar en terra escrava
de vergoñosos feudos;
agrilloado por ladróns caciques,
amos sin lei e sin honor; famento
do día da xusticia que alumée
a libertá dos servos,
do día en que o fouciño,
sin piedá, sin perdón, a lume e sangue,
dende os castros suevos
ás covas en que os lobos se entobaron
baixe en nome de Dios e do Dereito,
buscando redención…,camiño adiante,
alónxase da aldea o bó labrego.
Abride paso ó loitador! Da mina
no temeroso e abafante seo,
sudando a fío baixo o sol ardente,
batido pola neve e polo vento
na montana, mollado na lameira,
antre as aréas roxas do deserto,
sobre as ágoas do mar, no bosque virxe…
traballará pra redimir seus eidos
crebando sobre as testas dos tiranos
as cadeas que o teñen prisioneiro.

E trunfará na loita que en sí leva
as forzas que han de darlle o vencimento:
fé cega no porvir, o nobre e santo
amor á terra en que nacéu no peito,
unha visión de brétema nos ollos
e unha copra nostálxica nos beizos!

3 de xuño de 1876

Ramón Cabanillas Enríquez nace en Fefiñáns, Cambados, nunha casa da rúa Novidades, o 3 de xuño de 1876. Cumpríronse o pasado mes de xuño 133 anos.



Casa natal do poeta, hoxe casa-museo Ramón Cabanillas

NA CASA VELLA

Patín, solana, alboio...
todo se veu a terra!

Quedan soio as paredes
alombadas, cubertas
polo follaxe espeso
das silvas e das edras.

Nun esquinal, enriba
da lousa da lareira,
amostra o forno a boca
codrada e furruxenta.

No chan, antre a friaxe
das orballadas erbas,
apodrecen os cangos
do tellaván.

Na eira,
un loureiro velliño
desfóllase de pena
nas ágoas empozadas
e escuras dunha aberta.

O piorno, destellado,
caída-las madeiras,
é un altar no que vive
a impoñente tristeza
duns dioses esquecidos,
sin ceo e sin igrexa.

Hai ó pé dun valado
unha fonte que deita
pingotas como bágoas,
nunha taza de pedra
chea de fentos bravos
e frores ventureiras.

Na xunta dunhas lousas
da cornisa desfeita,
no que queda máis outo,
prendeu unha roseira
que, afeita o señorío,
borracha de soberbia,
como un pendón guerreiro
na punta dunha almena,
puxo a groria arumada
dunhas rosas sangrentas.

Ó rededor da casa
o que denantes era
coidado labradío,
agora é unha toxeira
na que rín as homildes
chorimas amarelas...

Tellado dos amores
que te viñeche a terra!
Loureiro das espranzas
desfollado coas penas!
Roseira dos groriosos
ensonos que se alexan!
Frores deste desterro,
chorimas amarelas!
Altariño esquecido
dende que se foi Ela...

tamén dentro da alma
teño unha casa vella!

Vento Mareiro, 1915